Derleyen: Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Takvimler 23 Haziran 1596’yı gösterdiğinde Osmanlı Ordusu İstanbul üzerinde yürüyüşe geçti. Sultan III. Mehmed’in komutasındaki ordu, Edirne, Filibe (şimdiki adıyla Filibe), Sofya ve Niş üzerinden geçerek 9 Ağustos’ta Belgrad’a ulaştı. 20 Ağustos’ta ordu, Sava Nehri’ni köprüyle geçerek Avusturya’nın Siren topraklarına girdi. Slankamen Kalesi’ne bir savaş konseyi çağrıldı ve Macaristan’ın Eger kalesini (Erlau) kuşatmaya başlamalarına karar verildi. Kale, tamamı Osmanlı hükümdarlığına karşı isyan halinde olan Habsburg Avusturya ile Transilvanya arasındaki iletişim yollarını kontrol ediyordu.
‘OSMANLI ORDUSUNU YARIP GEÇTİLER’
Ancak çok geçmeden Avusturyalıların Hatvan Kalesi’ni kuşatarak ele geçirmeyi başardıkları, kadınlar ve çocuklar da dahil olmak üzere burada yaşayan tüm Osmanlıları öldürdükleri haberi geldi. Osmanlı Ordusu 21 Eylül 1596’da Eger Kalesi’ni kuşatmaya başladı ve 12 Ekim’de kale teslim oldu. Hatvan Kalesi katliamına misilleme olarak bu kaleyi savunanların hepsi idam edildi. Kısa bir süre sonra Osmanlı komutanlığı, Avusturyalılardan ve Transilvanyalılardan oluşan karma bir ordunun Osmanlı seferi kuvvetlerine doğru ilerlediği raporunu aldı. Sadrazam Damat İbrahim Paşa’nın başkanlığında bir savaş konseyi toplandı. Avusturyalıları uygun bir savaş alanında karşılamak için Osmanlı ordusunun Erlau Kalesi’nden çekilmesine karar verildi. Padişah, Osmanlı ordusunun geri çekilerek İstanbul’a dönmesi gerektiğini düşünüyordu; düşman kuvvetleriyle çatışmaya girmeye ikna edilmesi büyük zorluklarla oldu.
Osmanlı ordusu, bataklık arazideki birçok geçitten geçerek uzun bir kuşatma ve zorlu yürüyüşün ardından bitkin bir halde Haçova’ya ulaştı. İki ordu Haçova’da karşı karşıya geldi. Avusturya Arşidükü III. Maximillian ve Transilvanya Kralı Sigismund Bathory’nin ortak komutası altındaki Avusturya-Transilvanya ordusu, müstahkem siperlerde mevzilenmişti. Osmanlı ordusunun Avusturya siperlerine saldırmasıyla Haçova Muharebesi başladı ve 25-26 Ekim 1596 tarihleri arasında yalnızca iki gün sürdü. Savaşta ilk ateşli silahlar (toplar, tüfekler) yoğun olarak kullanıldı. Eski yıkık kilisenin çevresine mevzilenen Avusturyalılar, top ve tüfek ateşiyle Osmanlı saldırılarını püskürtmeyi başardılar. Savaşın ikinci gününde Osmanlı Ordusu mağlup edilmiş görünüyordu. 17. yüzyıl Osmanlı tarihçisi İbrahim Peçevi savaşı şöyle ifade etmişti:
“Hristiyanlar, Osmanlı ordusunu yarıp geçtiler ama İslam’ın askerleri henüz yenilgiyi hissetmemişlerdi. Daha sonra Osmanlı’nın komuta karargâhında yağmalamaya ve ganimet almaya başladılar. Birkaç bayrak altında büyük bir Hristiyan grubu vardı. Askerler, Osmanlı maliyesinin altın para sandıklarının saklandığı çadıra saldırarak, devlet hazinesini koruyan Yeniçeri ve evdeki süvari askerlerini öldürüp ortadan kaldırdılar. Hristiyan askerler, hazinenin altın para sandıklarının üzerine çıkarak bayraklarını astılar. Onların üzerinden geçip etraflarında dans etmeye başladım.”
DEVAM KARARI VERDİ, GERİ PÜSKÜRTTÜLER
Bu tablo karşısında bazı iddialara göre Komutan Sultan Üçüncü Mehmed savaş alanından kaçmak istedi. Ancak önce hocası ve yüksek din adamı olan Hoca Sadeddin Efendi, padişaha mücadeleyi sonuna kadar sürdürmesi gerektiğini söyledi. Bu tavsiyeye kulak veren Sultan Üçüncü Mehmed, savaşın devam etmesini emretti.
Çatışmanın ikinci gününde çatışmalar yoğunlaştı. Avusturya ordusundan birlikler, koruma amacıyla Saray Sayfalar Mektebi’ndeki vezirler ve öğretmenler tarafından kuşatılan padişah çadırına ulaşmıştı. Bazı birlikler padişahın çadırına girmeye çalışırken, diğer Avusturya ordusunun askerleri çatışmaya devam etmek yerine ganimet ve yağma arayışı içinde geri çekildi. Osmanlı at yetiştiricileri, aşçıları, çadırcıları, deve bakıcıları; kepçeler, tahta blokları, çadır yapımı için çekiçler, keserler ve odun kesmek için baltalar da dahil olmak üzere bulabildikleri her türlü silahla yağmacıları geri püskürtmeye çalıştı.
‘HRİSTİYAN DÜŞMAN KAÇIYOR’
Avusturyalılar gördükleri bu tablo karşısında neye uğradıklarını şaşırdılar, korku ve kafa karışıklığı içinde geri çekildiler. “Hristiyan düşman kaçıyor” naraları, cephede kaybedilmiş gibi görünen savaşa devam eden Osmanlı birlikleri tarafından duyuldu. Moralin artması, savaşı toparlamalarına izin verdi. Topçuların büyük bir harekâtı ile Osmanlı kuvvetleri, önden Avusturyalılara karşı bir saldırı daha başlattı ve Avusturya-Transilvanya ordusunu kuşatarak onları bozguna uğrattı. ‘Kepçe Kazan Savaşı’ olarak da anılan bu savaştan sonra III. Mehmed’e ‘Eğri Fatihi’ unvanı verildi.
Sultan’ın ordusu bir ay boyunca yürüyüp zaferle İstanbul’a döndü. Ordunun hazır olmasıyla büyük bir zafer alayı düzenlendi. Zafer alayı ve beraberindeki birçok gösteri gerçekleştirildi. Şehrin sokaklarında ve pazarlarında, şehrin sokaklarının süsleneceğini duyurmak için tellallar gönderildi. Her yer ‘değerli kumaşlarla’ süslendi. Şehrin dört bir yanındaki bu renk gösterisi “Fatihin isteği üzerine şehrin bütün dükkanları renklendi. Her biri sevgilinin mendili gibi süslenmişti” ifadesiyle şiirlerde yer buldu.
